Nooit meer slapen

Marian Markelo is Okomfo, oftewel Wintipriester Nana Efua. Tot haar pensionering in 2021 was zij docent verpleegkunde aan het Regionaal Opleidingscentrum. Toen Markelo 23 jaar was begon zij haar opleiding tot Winti priesteres. Hier leerde zij over rituelen, kruiden, omgaan met Winti-goden en voorouderlijke geesten. Markelo was bestuurder bij NiNsee en is oprichter van het NIRASE: het Nationaal Winti Instituut ter rehabilitatie en profilering van Winti. Als kenner van het Afrikaans Surinaams historisch-, spiritueel- en sociaal erfgoed werkt ze samen met diverse kunst- en cultuurinstellingen en organiseert ze erfgoed reizen naar West-Afrika, Zuid-Amerika en de Caraïben. Jaarlijks verricht zij op Keti Koti, op 1 juli, het plengoffer bij de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij in Suriname en Caribisch Nederland in het Oosterpark in Amsterdam.  Lotje IJzermans gaat met Marian Markelo in gesprek.

Maarten van der Graaff is schrijver en dichter. In 2013 debuteerde hij met ‘Vluchtautogedichten’, in 2014 werd deze bekroond met de C. Buddingh-prijs. Een jaar later kwam hij met zijn tweede bundel, genaamd ‘Dood werk’ die de J.C. Bloem-poëzieprijs ontving. Zijn debuutroman ‘Wormen en engelen’ kwam uit in 2017. Later volgden nog de dichtbundel ‘Nederland in stukken’ en zijn tweede roman ‘Onder asfalt’.  Nu komt Van der Graaff met zijn vierde dichtbundel ‘Huishoudboekje van de verborgen dingen’. In de bundel reflecteert hij op zijn vaderschap op jonge leeftijd en geeft hij antwoord op de vraag ‘Hoe kan ik goed zijn voor mijn zoon en de wereld?’ Dwars door de bundel heen woekert er over iedere bladzijde nog een andere tekst. Het is een gesprek met Tata Steel over verdriet, vervuiling en poëzie. De rollen van Tata Steel en de dichter worden afwisselend gespeeld door Van der Graaff en kunstmatige intelligentie.

Eric de Vroedt is regisseur, schrijver en artistiek leider van Het Nationale Theater. Hier regisseert hij naast zelfgeschreven teksten ook hedendaags en nieuw geschreven repertoire. In zijn werk is hij op zoek naar de dingen die ons als mens binden. Dit deed hij in stukken als ‘The Nation’, ‘De eeuw van mijn moeder' en 'Brown Sugar Baby’.  Op Holland Festival gaat ‘De seizoenen’ in première, een grootse theatermarathon naar de boeken ‘Herfst’, ‘Winter’, ‘Lente’ en ‘Zomer’ van Ali Smith. In haar romans verweeft de Schotse auteur grote maatschappelijke veranderingen met intieme persoonlijke verhalen. Het is een theatertrip vol vriendschappen, natuurbeelden, vergeten kunstenaars en verzet. Bij ‘De seizoenen’ maak je in één dag een heel jaar mee. Femke van der Laan gaat met Eric de Vroedt in gesprek.

Fons Welters is galeriehouder. In de Jordaan, in Amsterdam, staat Galerie Fons Welters, die sinds 1985 bekend staat om zijn oog voor jong talent en het ondersteunen van nieuwe (inter)nationale kunstenaars. Na veertig jaar zal de galerie haar deuren definitief sluiten. Het nieuwe boek ‘Galerie Fons Welters' gaat over de afgelopen veertig jaar waarin de galerie een van de grootste galeries van Nederland werd. Veel kunstenaars vonden er een platform voor hun artistieke ontwikkeling, ook voor ideeën die op veel andere plekken niet geaccepteerd zouden worden Welters weet nog niet wat hij hierna zal gaan doen, “ik blijf in ieder geval naar kunst kijken.” Femke van der Laan gaat met Fons Welters in gesprek.

Mas van Putten is chef. Samen met haar partner, Carl Lemette-Polhaupessy, vormen zij ‘De Vrouw met de Baard’. Het is een culinair duo dat samen kookt, schrijft, fotografeert en verhalen vertelt.  Ze brengen een mix van de Indische, Molukse en bredere Aziatische keuken naar tafel met een combinatie van hun eigen persoonlijkheid en roots. Dit doen ze met hun catering, restaurant, kookboeken en zij koken op festivals en keukens door het hele land. Eerder schreven zij: ‘Soulfood’, over gerechten die vrienden en families van over de hele wereld samenbrengen, en ‘Jiwa’, met 88 recepten uit Azië. Nu komt het duo met hun derde boek ‘Maluku’ die de lezer meenemen naar de bron. Ze reisden naar het spirituele hart van de Molukken en verzamelden daar verhalen. Het resultaat is een boek met recepten, foto’s en muziek: een archief van smaak, cultuur en herinneringen. Femke van der Laan gaat met Mas van Putten in gesprek.

Alma Mustafić is onderwijskundige en mensenrechtenactivist. Zij doet onderzoek naar de maatschappelijke impact van kunst en cultuur en doceert op het gebied van mensenrechten. Haar passie voor mensenrechten komt voort uit haar eigen wortels. In 1995 overleefde ze de genocide in Srebrenica, maar haar vader (die onderdeel was van Dutchbat) niet. Ze hield de Nederlandse Staat verantwoordelijk voor de dood van haar vader en de Hoge Raad oordeelde in 2013 in haar voordeel. Mustafić zag dat de verhalen van de eerste en tweede generatie overlevenden vaak onderbelicht blijven. Met de podcast ‘De elf stemmen van Srebrenica’ en gelijknamige tentoonstellingen, te zien in Nationaal Monument Kamp Vught en FOTODOK (Utrecht), vertelt zij de verhalen van Bosnische Nederlanders over de genocide. Zo wil zij deze verhalen een blijvende plek in de geschiedenis geven.   Ernst-Jan Pfauth gaat met Alma Mustafić in gesprek.

Victor D. Ponten is regisseur en scenarist. Hij maakte allerlei commercials en videoclips, zoals die van ‘Dom, Lomp en Famous’, maar hij is vooral bekend van zijn speelfilms ‘Rabat’, ‘Wolf’ en ‘Catacombe’. Ook schreef, regisseerde en was hij showrunner voor series als ‘Mocro Maffia’ en ‘Tatta’.  In het docudrama ‘Het Grote Offensief’ neemt hij je mee naar het najaar van 1944, een cruciaal moment in de bevrijding van Zuidwest-Nederland. 'Het Grote Offensief' is geen normale documentaire, maar een mix van nagespeelde scènes en echte beelden uit de oorlog. De serie werpt een nieuw licht op deze vergeten strijd en laat de impact op soldaten en burgers zien. Femke van der Laan gaat met Victor D. Ponten in gesprek.

Miranda Lakerveld maakt opera’s en muziektheater. Met haar werk wil ze het begrip opera verbreden. Dit doet ze onder andere als oprichter en artistiek directeur van World Opera Lab (WOL). Daarmee overbrugt ze culturele verschillen en reflecteert ze op poëtische wijze op maatschappelijke kwesties. Lakerveld maakte vier voorstellingen om zich voor te bereiden op ‘Ring of our time’, een voorstelling die op het Holland Festival in première gaat. WOL komt met veertig artiesten van over de hele wereld samen om de voorstelling te spelen, met een combinatie van klassieke en traditionele instrumenten. Met de muziek vertellen ze het verhaal van de Goden en Godinnen, die zich zorgen maken over de wereld die zij hebben gecreëerd. Het lang bestaande evenwicht tussen mensen, dieren en de natuur is nu in gevaar. Femke van der Laan gaat met Miranda Lakerveld in gesprek

Jacqueline Oskamp is schrijver en muziekjournalist. Ze studeerde politicologie en kwam terecht in de muziekjournalistiek, met publicaties in onder meer de Volkskrant, Vrij Nederland en De Groene Amsterdammer. Ze werkte als muziekprogrammeur bij ‘Huis aan de Werf’ en regisseerde de documentaire ‘Op zoek naar een vergeten toepassing’ over componist Dick Raaijmakers. Tien jaar lang was ze actief op de redactie van de Boeddhistische Omroep, waar haar interesse in zen, kunst en maatschappij samenkwam. De afgelopen vijftien jaar richtte ze zich op het schrijven van boeken als ‘Radicaal gewoon’ en ‘Een behoorlijk kabaal’, waarin ze haar ervaringen uit de muzikale journalistiek verwerkt. Nu komt Oskamp met ‘Groots is de Liefde’, een biografie van componist Louis Andriessen. Ze kreeg hiervoor toegang tot zijn privé-archief, sprak met mensen uit zijn omgeving en woonde belangrijke uitvoeringen van zijn werk bij. Eva Koreman gaat met Jacqueline Oskamp in gesprek.

Yvonne Kroonenberg is schrijver en psycholoog. In de jaren tachtig begon ze met het schrijven van columns voor bladen als ‘Playboy’ en ‘Margriet’, waarin ze openhartig en met humor schreef over de liefde, het ongemak en alles daartussen. Met boeken als ‘Alles went behalve een vent’ groeide ze uit tot een toonaangevende stem in de literaire non-fictie over relaties en familiebanden. In haar vorige boek ‘Leven voor gevorderden’, richtte ze zich op ouder worden, met haar kenmerkende mix van scherpte, humor en ontregeling. In Kroonenbergs nieuwste boek ‘Wormen en aarde. De volkstuin’, vertelt ze over de zomers in haar tuin, waar ze de volkstuin, al hun bezoekers en de aarde leert kennen. Femke van der Laan gaat met Yvonne Kroonenberg in gesprek.