Nooit meer slapen

Mirjam van Biemen is journalist en werkte jarenlang bij de KRO voor verschillende radio- en televisieprogramma’s. Als freelancer maakte ze documentaire podcasts voor de publieke omroep, zoals ‘De Buitenstaanders’ en ‘In volle vlucht’. Ook schreef ze artikelen voor allerlei dagbladen en tijdschriften. Van Biemen was 8 jaar oud toen ze het nieuws kreeg dat haar moeder een einde aan haar leven had gemaakt in een psychiatrische inrichting. In 2015 maakte Van Biemen over haar moeder de podcast ‘Mama wil weg’. Nu is er een gelijknamig boek, waarin ze op zoek gaat naar wie haar moeder was en wat haar dreef, geholpen door haar moeders dagboeken en gesprekken met betrokkenen.              Lotje IJzermans gaat met Mirjam van Biemen in gesprek.

Lucas Zandberg is schrijver. Hij debuteerde in 2007 met de historische roman ‘Mijn leven is van mij’, over keizerin Sisi. Daarna volgden verschillende titels, waaronder ‘De vergeten prins’, ‘De rendementsdenker’ en ‘De geschiedenis van mijn onvoorstelbare ouderdom’. Naast zijn schrijverschap werkt Zandberg op een hogeschool en publiceert hij artikelen en essays, onder meer in FD Persoonlijk. In zijn nieuwe roman ‘Rustimo’ keert Zandberg terug naar het Wenen van Sisi. De keizerin ontvangt in dit boek een bijzonder geschenk van de onderkoning van Egypte: Rustimo, een Soedanees weeskind. Hij wordt aangesteld als speelkameraad van haar lievelingsdochter Valérie en krijgt zo toegang tot de pracht en praal van het hof. Terwijl hij zijn plaats probeert te vinden, groeit zijn band met Valérie, maar ook de weerstand van de hovelingen. Atze de Vrieze gaat met Lucas Zandberg in gesprek.

Guida Joseph is illustrator en schrijver. Ze studeerde aan de Rietveld Academie en maakte jarenlang illustraties voor kinderboeken. In 2020 verscheen ‘De rode draad’, over het kampsyndroom van haar vader. Voor dat boek ontving ze de Holocaust Literatuur Prijs. Nu komt Joseph met het boek 'Enkele reis Sobibor’, over de briefkaarten die haar grootmoeder schreef tijdens de oorlog. Ze werd in 1943 gedeporteerd en ging op zoek naar haar zoon, de vader van Joseph. De kaarten die zij schreef, gooide zij uit de trein naar haar familie om te beschrijven wat zij zag, voelde en dacht. Atze de Vrieze gaat met Guida Joseph in gesprek. Door omstandigheden is dit een herhaling.

Joep van Lieshout is beeldend kunstenaar. Hij maakt objecten die zich bevinden op de grens tussen beeldende en toegepaste kunst en werd bekend door zijn ontwerpen van tafels, stoelen, keuken- en toiletblokken van polyester. In 1992 won hij de Prix de Rome en in 1995 richtte hij zijn eigen studio ‘Atelier van Lieshout’ (AVL) op. Samen met een team creëert hij sindsdien objecten die grenzen verleggen en architectuur, kunst en design samenbrengen. Beroemd zijn bijvoorbeeld zijn ‘mobile homes’, verplaatsbare wooneenheden, of het aanhangwagentje dat hij in opdracht van de SP maakte, in de vorm van een enorme vleestomaat. Recenter presenteerde AVL ‘The Voyage’, een monumentale processie van meer dan honderd objecten, machines en beelden. Het werk symboliseert de eeuwige menselijke obsessie met vooruitgang. Lotje IJzermans gaat met Joep van Lieshout in gesprek.

Hedy Tjin is illustrator. Ze is bekend om haar muurschilderingen, textielprints, geïllustreerde boeken en krantencovers, waarbij ze krachtige kleuren gebruikt om onderwerpen van maatschappelijke waarde over te brengen. Ze illustreerde boeken als ‘Op de Rug van Bigi Kayman’, ‘Manie Schaafijs’ en ‘Lennox & de Gouden Sikkel’, waarvoor ze driemaal een Zilveren Penseel won. Ook werd ze in 2019 genomineerd voor de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst. Vanaf 5 juli zijn haar muurschilderingen te zien in ‘Post/No/Bills’, een serie in het Stedelijk Museum waarin jonge grafische makers nieuw werk tonen. Voor Tjin is saamhorigheid een belangrijke bron van inspiratie. Samen vieren, samen protesteren, samen herdenken: juist op deze momenten ziet zij hoe verschillen worden overbrugd en hoe mensen elkaar weten te vinden. Haar werk is een ode aan die gedeelde ervaringen: van de uitbundige sfeer op Koningsdag tot het herdenken tijdens Keti Koti, van het juichen bij het WK, tot protesteren op de Dam. Atze de Vrieze gaat met Hedy Tjin in gesprek.

In 2017 debuteerde ze met de verhalenbundel ‘Verkruimeld land’ en in 2020 werd ze door NRC Handelsblad verkozen tot een van de literaire talenten van het jaar. Twee jaar later verscheen haar debuutroman ‘Half leven’, die genomineerd werd voor de Confituur Boekhandelsprijs, de Hebban Debuutprijs en de Opzij Literatuurprijs en won de PrixFintro Publieksprijs. Vorig jaar ontving Sabi de Jonge Veer en de Ultima voor Opkomend Talent en deze zomer verschijnt haar tweede roman ‘Zo zingt de pijn’. In dit boek onderzoekt ze of intergenerationeel trauma om te zetten is in intergenerationele troost. Lotje IJzermans gaat met Aya Sabi in gesprek.

Arnon Grunberg is schrijver. Hij werd bekend met zijn debuutroman ‘Blauwe Maandagen’, die bekroond werd met de Anton Wachterprijs en het Gouden Ezelsoor. Later volgden titels als ‘Fantoompijn’, ‘de Asielzoeker’ en ‘Tirza’, waarmee hij de Libris-literatuurprijs en de Gouden Uil won. Ook richtte Grunberg de Holocaust Literatuurprijs op. Deze prijs wordt elke twee jaar uitgereikt voor het beste literaire werk waarin de Holocaust een belangrijke rol speelt. Zelf werd hij in 2022 bekroond met de Johannes Vermeer Prijs en de PC Hooft Prijs. Nu presenteert Grunberg een nieuw seizoen van ‘Het filosofisch kwintet’. “De oude wereld sterft, en de nieuwe wereld worstelt om geboren te worden; nu is de tijd van monsters”. Deze zin uit 1929, toegeschreven aan Antonio Gramsci, vormt het uitgangspunt van het nieuwe seizoen. Grunberg gaat wekelijks met verschillende denkers op zoek naar de monsters van deze tijd. Femke van der Laan gaat met Arnon Grunberg in gesprek.

Giovanni Brand is performer en schrijver. Hij maakt theater over verhalen die bijna te zwaar zijn om aan te horen. De Roma- en Sintigemeenschap loopt over van die verhalen, omdat er op veel plekken in Europa (nog altijd) onmenselijk met hen wordt omgegaan. Brand ziet het daarom als zijn verantwoordelijkheid om de verhalen van de Roma- en Sintigemeenschap op het toneel te brengen, omdat ze ook onderdeel zijn van onze Nederlandse geschiedenis. Eerder maakte hij indruk met ‘I Love Roma’ en ‘Zanger zonder volk’, waarvoor hij werd genomineerd voor de Toneelschrijfprijs 2024. Deze laatste voorstelling keert nu terug in een herneming. ‘Zanger zonder volk’ speelt zich af in de veilige maar gesloten wereld van het woonwagenkamp. Brand onderzoekt daarin wat het betekent om op te groeien in een gesloten gemeenschap. Moet je je aanpassen om ergens bij te horen? En hoe bepaalt taal wie je mag zijn en waar je thuishoort: in een wagen op wielen of in een huis van steen? Tegelijkertijd is zijn nieuwste voorstelling ‘No Man’s Land’ momenteel te zien. In deze muzikale productie vertelt Brand het verhaal van drie generaties Roma-vrouwen die tegen hun wil zijn gesteriliseerd. Net als in zijn eerdere werk verbindt hij persoonlijke geschiedenissen met grotere maatschappelijke en politieke thema’s.

Jaap van den Beukel is fotograaf en documentairemaker. In zijn fotografie vertelt hij, door de omgeving te gebruiken, een verhaal over de geportretteerden. Zo maakte hij in 2016 de serie ‘Our Grid/Growing between the Lines’, waarin hij portretten van jongeren uit de Amsterdamse wijk IJburg afzet tegen de strakke architectuur van het eiland. Ook maakte hij documentaires, zoals ‘Om die liefde gaat het’, een portret van zijn ouders in hun meest kwetsbare jaren. Recent maakte Van den Beukel 'Mijn Noord', een serie portretten over de bewoners van de wijk Tuindorp Nieuwendam. Met deze serie werd hij in 2023 genomineerd voor de Zilveren Camera en de Dutch Photography Award. Waar de tentoonstelling een visuele indruk gaf van de buurt, duikt hij met een gelijknamige documentaire dieper in het dagelijkse leven en de opvattingen van met name oudere bewoners van de wijk Tuindorp Nieuwendam. Juist voor deze groep heeft Amsterdam-Noord de afgelopen jaren een ingrijpende transformatie doorgemaakt. Femke van der Laan gaat met Jaap van den Beukel in gesprek.

Mattias Spee is pianist en componist. Hij studeerde in 2021 af aan het Conservatorium van Amsterdam en ontwikkelde zich sindsdien tot componist, improvisator en interdisciplinair artiest. Spee wordt een van de grootste pianotalenten van Nederland genoemd en besteedt graag aandacht aan werken en componisten die vergeten dreigen te raken. Deze fascinatie resulteerde in een serie albums genaamd ‘Eclipse’. Voor het derde album in deze serie richt hij de schijnwerper op Sergei Protopopov. Deze componist maakte in de jaren '20 van de 20ste eeuw furore met zijn harmonische vindingrijkheid, maar het Stalin-regime keurde zijn composities af, stuurde hem naar een strafkamp in Siberië en legde een boycot op zijn werk. Spee nam niet alleen het uitgegeven werk van Protopopov onder handen, maar zette ook enkele onuitgegeven manuscripten als eerste pianist ooit op de plaat. Femke van der Laan gaat met Mattias Spee in gesprek.